Νικόλαος Παντελίδης, συντονιστής τής ενότητας

Σε όλη τη διάρκεια τής μακράς ιστορίας της η ελληνική γλώσσα χαρακτηριζόταν από μεγάλη ποικιλία τοπικών (γεωγραφικών) παραλλαγών, δηλ. διαλέκτων, οι οποίες άλλοτε συνυπήρχαν με μία κοινή ή/και πρότυπη (standard) γλωσσική μορφή και άλλοτε όχι. Επομένως η μελέτη τής ιστορίας τής γλώσσας μας περιλαμβάνει οπωσδήποτε τη μελέτη των διαλέκτων της (τη γένεσή τους, τα γνωρίσματά τους, τη σχέση τους και με την εκάστοτε κοινή γλώσσα), οι οποίες συνδέονται άρρηκτα με την πολιτιστική δραστηριότητα και την τοπική ιστορία.
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος χαρακτηριζόταν από έντονη διαλεκτική ποικιλία. Η ποικιλία αυτή αρχίζει να υποχωρεί από τον 4ο αι. π.Χ., όταν ξεκινά η διαδικασία γένεσης μιας γλωσσικής μορφής βασισμένης στην αττική διάλεκτο και κοινής για όλο τον τότε ελληνόφωνο κόσμο, τής Αλεξανδρινής Κοινής. Η τελευταία εκτοπίζει μέχρι την ύστερη αρχαιότητα τις αρχαίες ελληνικές διαλέκτους, ενώ από αυτήν έλκει την καταγωγή της η Νέα Ελληνική και όλες σχεδόν οι διάλεκτοί της.

1. Τρίτη 23 Μαΐου

Χριστίνα Μπασέα – Μπεζαντάκου
Γλωσσολόγος, πρ. Διευθύντρια τού Κέντρου Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων τής Ακαδημίας Αθηνών

Εισαγωγή:
Ι. Βασικές έννοιες τής διαλεκτολογίας
ΙΙ. Οι διάλεκτοι τής γλώσσας μας – Το Ιστορικό Λεξικό τής Ακαδημίας Αθηνών

2. Τρίτη 30 Μαΐου

Ιώ Μανωλέσσου
Γλωσσολόγος, Ερευνήτρια τού Κέντρου Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων τής Ακαδημίας Αθηνών

Οι νεοελληνικές διάλεκτοι μέσα στον χρόνο: Γένεση, ιστορία, μαρτυρίες.

3. Τρίτη 6 Ιουνίου

Νικόλαος Παντελίδης

Πελοποννησιακή, Παλαιά Αθηναϊκή: Δύο «άγνωστες» διάλεκτοι τής γλώσσας μας.

4. Τρίτη 13 Ιουνίου

Ιώ Μανωλέσσου

Ελληνικές διάλεκτοι εντός και εκτός Ελλάδας:
Ι. Τα ελληνικά τής Μεγάλης Ελλάδας
ΙΙ. Διάλεκτοι τού ελληνικού βορρά.

5. Τρίτη 20 Ιουνίου

Νικόλαος Παντελίδης

Γλώσσα και διάλεκτος στον αρχαίο ελληνικό κόσμο.